Σε Κοινοβουλευτική Δραστηριότητα

Αθήνα, 06/07/2018

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ-ΠΡΟΣΘΗΚΗ

Στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης «Ασφαλιστικές και συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις – Αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας – Ενίσχυση της προστασίας των εργαζομένων – Επιτροπεία ασυνόδευτων ανηλίκων και άλλες διατάξεις».

ΘΕΜΑ: «Λειτουργία χώρων εποπτευόμενης χρήσης»

ΑΙΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Οι ενεργοί χρήστες ψυχοτρόπων ουσιών αποτελούν έναν εξαιρετικά περιθωριοποιημένο πληθυσμό, πολλές φορές χωρίς στέγη, που έχει ιδιαίτερα μειωμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας (EMCDDA, 2004). Οι άνθρωποι που κάνουν χρήση ουσιών στο δρόμο αποτελούν έναν πληθυσμό υψηλού κινδύνου και επιπρόσθετα είναι και η λιγότερο πιθανή ομάδα να προσεγγίσει θεραπευτικά προγράμματα και άλλες υπηρεσίες. Η διόγκωση του προβλήματος της κατάχρησης ουσιών, µε τα συνακόλουθα κοινωνικής, δημόσιας υγείας, πολιτικής και οικονομικής τάξης προβλήματα, οδήγησε πολλά κράτη µέλη της διεθνούς κοινότητας στην υιοθέτηση πολιτικών μείωσης της βλάβης. Προγράμματα όπως η θεραπεία υποκατάστασης οπιοειδών, τα προγράμματα ανταλλαγής/διανομής συριγγών και οι χώροι εποπτευόμενης χρήσης βοηθούν σημαντικά στη μείωση των κοινωνικών, οικονομικών και σχετικών με την υγεία αρνητικών επιπτώσεων που συνδέονται με τη χρήση ουσιών και δείχνουν το δρόμο προς μια περισσότερο ελεγχόμενη και ασφαλή χρήση, η οποία υποστηρίζεται από ενημέρωση, εκπαίδευση, δημόσια υγεία, ψυχοκοινωνική φροντίδα, θεραπευτικά μέτρα. Με άλλα λόγια, όσο η χρήση ουσιών δεν μπορεί να εξαλειφθεί, οφείλουμε να λαμβάνουμε τα κατάλληλα μέτρα για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων που σχετίζονται με αυτή.
Ειδικότερα, οι χώροι ιατρικώς επιτηρούμενης/εποπτευόμενης χρήσης αποτελούν μια εκ των επιμέρους επιστημονικά τεκμηριωμένων παρεμβάσεων μείωσης της βλάβης, μείωσης δηλαδή των αρνητικών συνεπειών που συνδέονται με τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών. Πρόκειται για επιτηρούμενες από εξειδικευμένους επαγγελματίες εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιούν οι χρήστες ουσιών προκειμένου να κάνουν χρήση κάτω από ασφαλέστερες και πιο υγιεινές συνθήκες. Ήδη, λειτουργούν σε Ελβετία, Ολλανδία, Γερμανία, Ισπανία, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Καναδά, Πορτογαλία, Γαλλία, Αυστρία και Αυστραλία με εξαιρετικά αποτελέσματα, όπως αυτά αποτυπώνονται ανά χώρα στην τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Εξάρτησης από τα Ναρκωτικά (EMCDDA).
Το EMCDDA έχει διεξάγει αρκετές μελέτες αναφορικά με την αποτελεσματικότητα των χώρων επιτηρούμενης χρήσης στην Ευρώπη, αποδεικνύοντας πως οι συγκεκριμένες εγκαταστάσεις:
• προσεγγίζουν και έρχονται σε επαφή με ιδιαίτερα περιθωριοποιημένους πληθυσμούς βελτιώνοντας τα πρότυπα χρήσης προς την ασφαλέστερη χρήση ουσιών
• μειώνουν ριψοκίνδυνες συμπεριφορές που σχετίζονται με την ενέσιμη χρήση, όπως η κοινή χρήση των βελόνων, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο μετάδοσης του HIV
• ανταποκρίνονται γρήγορα και αποτελεσματικά σε περιστατικά υπερβολικής δόσης, καθώς το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό είναι έτοιμο να παρέμβει σε περίπτωση ανάγκης. Τα ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ότι δεν υπήρξε ποτέ θάνατος από υπερβολική δόση εντός των χώρων επιτηρούμενης χρήσης
• αυξάνουν την πρόσβαση και απορρόφηση των χρηστών σε θεραπευτικές υπηρεσίες υποκατάστασης και απεξάρτησης, λειτουργώντας ουσιαστικά ως μια γέφυρα μεταξύ εξαιρετικά περιθωριοποιημένων ομάδων και των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης
• μειώνουν τη δημόσια χρήση ουσιών, καθώς και τις συνέπειές της στο επίπεδο της δημόσιας υγείας και ασφάλειας συμβάλλοντας παράλληλα στη συνολική αναβάθμιση του δημόσιου χώρου
• δεν οδηγούν σε αύξηση της χρήσης ναρκωτικών ή των εγκλημάτων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά στην γύρω περιοχή

Με γνώμονα την πολιτική αυτή ο Οργανισµός Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) υλοποίησε την Πράξη «Αγωγή και Προαγωγή της υγείας των χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών» µε κωδικό MIS 339476, η οποία είχε ενταχθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραµµα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναµικού» στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013, το Υποέργο 3 της οποίας περιελάµβανε την ανάπτυξη του πιλοτικού προγράµµατος µε τον τίτλο «ΟΔΥΣΣΕΑΣ-Οργάνωση και λειτουργία Εποπτευόµενου Σταθµού στην Αθήνα για την προστασία της υγείας των ενεργών χρηστών, έγκαιρης παρέµβασης για την αντιµετώπιση της υπεροδοσολογίας (Overdose) και προετοιµασίας ένταξης σε προγράµµατα θεραπείας».
Η πιλοτική λειτουργία του εποπτευόμενου σταθµού θεσμοθετήθηκε με το άρθρο 62 (Εποπτευόμενος Σταθμός ΟΔΥΣΣΕΑΣ) του ν. 4316/2014 (ΦΕΚ Α’ 270/24-12-2014). Στο διάστημα λειτουργίας του σταθμού τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Κατά τη διάρκεια των πρώτων 10 μηνών λειτουργίας του, ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ δέχτηκε 2501 επισκέψεις από 330 μοναδικούς χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών. Το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό χειρίστηκε αποτελεσματικά 103 περιπτώσεις υπερδοσολογίας. Επίσης, μέσω των κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων, κοινωνιοθεραπευτών και εργαζόμενων στο δρόμο, το Πρόγραμμα προσέγγισε περισσότερους από 3.500 χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη μείωση των επιβλαβών συνεπειών και της συχνότητας εμφάνισης του HIV.
Σήμερα, είναι αδήριτη η ανάγκη λειτουργίας εποπτευόμενων σταθμών χρήσης. Με βάση τα στοιχεία από την πρόσφατη έκθεση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ, 2018) στην Ελλάδα για το έτος 2016:
(α) η εκτίμηση του συνολικού αριθμού χρηστών υψηλού κινδύνου ηλικίας 15-64 ετών με κύρια ουσία τα οπιοειδή είναι 17.067 με 95% διάστημα εμπιστοσύνης 14.663 – 20.103, ενώ σε θεραπεία για προβλήματα από τη χρήση ουσιών εισήλθαν 4314 άτομα,
(β) επιπρόσθετα, ο αριθμός χρηστών υψηλού κινδύνου που δεν καταγράφηκαν σε καμία θεραπευτική υπηρεσία («κρυμμένος πληθυσμός») εκτιμάται πως φτάνει τις 14.237,
(γ) 4173 χρήστες υψηλού κινδύνου, δηλαδή σχεδόν το ¼ (25%) του συνολικού αριθμού των χρηστών υψηλού κινδύνου αναφέρει πως κάνει ενέσιμη χρήση κατά τον τελευταίο μήνα. Με βάση στοιχεία από τα άτομα που εισήλθαν σε θεραπεία: Κοινή χρήση σύριγγας έστω και μία φορά σε όλη τη ζωή αναφέρθηκε το 2016 από το 53,4% των ενέσιμων χρηστών, με το 1/3 αυτών να αναφέρουν κοινή χρήση τις 30 τελευταίες ημέρες (16,9% των ενέσιμων χρηστών). Στους ενέσιμους χρήστες οπιοειδών, κοινή χρήση σύριγγας έστω και μία φορά σε όλη τη ζωή αναφέρθηκε το 2016 από το 53,4%, με το 1/3 αυτών να αναφέρουν κοινή χρήση τον τελευταίο μήνα (16,7% των ενέσιμων χρηστών οπιοειδών). Στους ενέσιμους χρήστες κοκαΐνης, κοινή χρήση σύριγγας αναφέρθηκε το 2016 από κάτι περισσότερο από έναν στους 2 (54,3%), με λιγότερους από τους μισούς εξ αυτών (21,4%) να αναφέρουν κοινή χρήση κατά τον τελευταίο μήνα.
(δ) Το 2016 ο επιπολασμός των θετικών αντισωμάτων έναντι του HCV (anti-HCV θετικό) στους ενέσιμους χρήστες, σύμφωνα με στοιχεία που προκύπτουν από τα άτομα που εντάχθηκαν στα προγράμματα θεραπείας, υπολογίζεται σε εθνικό επίπεδο στο 63,5%, ενώ κυμάνθηκε –ανάλογα με την περιοχή– μεταξύ 60,4% (N. Αττικής) και 67,5% (Ν. Θεσσαλονίκης). Υψηλά επίπεδα στην HCV λοίμωξη είναι ενδεικτικά της συνεχιζόμενης υιοθέτησης ενέσιμης συμπεριφοράς υψηλού κινδύνου στον πληθυσμό αυτόν.
(ε) Η συνεχιζόμενη επιδημία της HIV λοίμωξης στην κοινότητα των ενέσιμων χρηστών, ιδιαίτερα στην περιοχή της Αττικής, αντανακλάται και στα στοιχεία του ΕΚΤΕΠΝ για τα άτομα που εισέρχονται ετησίως στα προγράμματα απεξάρτησης/υποκατάστασης. Σύμφωνα με αυτά –αν και μειωμένος συγκριτικά με τα αμέσως προηγούμενα χρόνια–, ο επιπολασμός της λοίμωξης άγγιξε το 2016 στην περιοχή της Αττικής το 10%.
(στ) Το φαινόμενο της δημόσιας χρήσης γίνεται ολοένα και εντονότερο, υποβαθμίζοντας τις συνθήκες διαβίωσης και δυσχεραίνοντας την οικονομική δραστηριότητα σε ολόκληρες γειτονιές της Αθήνας (ενδεικτικά: Πεδίον του Άρεως, πεζόδρομος οδού Μασσαλίας).

Για τους ανωτέρω λόγους κρίνεται απαραίτητη η προτεινόµενη νοµοθετική ρύθµιση, µέσω της οποίας αναγνωρίζεται η αναγκαιότητα έγκρισης λειτουργίας των εν λόγω υπηρεσιών που αφορούν στην οργάνωση και λειτουργία εποπτευόµενων σταθµών χρήσης για την προστασία της υγείας των ενεργών χρηστών, έγκαιρης παρέµβασης για την αντιµετώπιση της υπεροδοσολογίας (Overdose) και προετοιµασίας για την ένταξη σε προγράµµατα θεραπείας.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΡΥΘΜΙΣΗ
Άρθρο …

«Στο πλαίσιο του άρθρου 51 του ν. 4139/2013 (ΦΕΚ Α’74/20-03-2013) οργανώνονται και λειτουργούν υπηρεσίες συμβουλευτικής, εκπαίδευσης, προμήθειας υλικών χρήσης και χώροι εποπτευόμενης χρήσης για την ασφαλέστερη χρήση ναρκωτικών ουσιών, τη μείωση της βλάβης και των αρνητικών επιπτώσεων που συνδέονται με τη χρήση ναρκωτικών. Οι προαναφερόμενες υπηρεσίες αποσκοπούν στην προαγωγή της υγείας των ενεργών χρηστών, στην προστασία της δημόσιας υγείας, στη μείωση του επιπολασμού των μολυσματικών ασθενειών στον πληθυσμό των χρηστών ναρκωτικών, στην πρόληψη και έγκαιρη παρέμβαση για την αντιμετώπιση της υπερδοσολογίας (overdose), στη μείωση της δημόσιας όχλησης, στην κινητοποίηση των χρηστών και την προετοιμασία τους για ένταξη σε προγράμματα θεραπείας και θεωρούνται νόμιμες από τη δημοσίευση του παρόντος».

Οι προτείνοντες βουλευτές

Κωνσταντίνος Μπαργιώτας – Λάρισας

Λεωνίδας Γρηγοράκος – Λακωνίας

Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος- Αρκαδίας

Εύη Χριστοφιλοπούλου – Αττικής

Πληκτρολογήστε και πατήστε το enter.